مقالهي پژوهشي خلاصه دبيرستانهاي شهر اهواز بود. روشكار: واژههاي كليدي: اعتياد دينداري شيوههاي فرزندپروري هوش هيجاني پينوشت:

Transcript

1 مجلهي اصول بهداشت رواني سال () 17 اسفند و فروردين 1393 صفحه 7580 مقالهي پژوهشي رابطهي شيوههاي فرزندپروري دينداري و هوش هيجاني با آمادگي به اعتياد در دانشآموزان دبيرستاني *يوسف دهقاني استاديار روانشناسي دانشگاه خليج فارس بوشهر خالد اصلاني استاديار گروه مشاوره دانشگاه شهيد چمران اهواز ناهيد دريكوندي دانشجوي كارشناسي مشاوره دانشگاه شهيد چمران اهواز *مولف مسي ول: گروه روانشناسي دانشگاه خليج فارس بوشهر بوشهر ايران تاريخ وصول: 93/3/1 خلاصه مقدمه هدف اين پژوهش بررسي رابطهي بين شيوههاي فرزندپروري سهلگير مستبد و قاطع هوش هيجاني و دينداري با آمادگي به اعتياد دبيرستانهاي شهر اهواز بود. روشكار: در دانشآموزان نمونهي اين پژوهش همبستگي شامل 6 نفر از دانشآموزان دبيرستانهاي شهر اهواز ميباشد كه به روش نمونهگيري تصادفي خوشهاي چندمرحلهاي انتخاب شدند. ابزار اين پژوهش شامل پرسشنامهي شيوههاي فرزندپروري بامريند مقياس دينداري آرين هوش هيجاني شاته و مقياس آمادگي به اعتياد زرگر ميباشد. دادهها با آمار توصيفي و تحليل رگرسيون تحليل شدند. يافتهها: نتايج نشان داد كه بين شيوههاي فرزندپروري سهلگير مستبد و قاطع هوش هيجاني و دينداري با آمادگي فعال به اعتياد و بين روش مستبد دينداري و هوش هيجاني با آمادگي منفعل براي اعتياد رابطهي معنيدار وجود دارد تاريخ تاييد: 93/6/5.(P=0/001) همچنين بين روش سهلگير و قاطع با آمادگي منفعل براي اعتياد ارتباطي مشاهده نشد. تجزيه و تحليل رگرسيون گام به گام نشان داد كه از بين متغيرهاي پژوهش به ترتيب دينداري روش سهلگير هوش هيجاني روش مستبد و روش قاطع پيشبينيكنندههاي معنيداري براي آمادگي فعال براي اعتياد ميباشند و حدود 39 درصد از واريانس آن را تبيين ميكند. به علاوه روش مستبد و دينداري پيشبينيكنندههاي معنيداري براي آمادگي منفعل براي اعتياد ميباشند و حدود 11 درصد از واريانس آن را تبيين ميكند. نتيجهگيري: به نظر ميرسد كه شيوهي فرزندپروري قاطع دينداري و هوش هيجاني در كاهش آمادگي به اعتياد در دانشآموزان موثر است. واژههاي كليدي: اعتياد دينداري شيوههاي فرزندپروري هوش هيجاني پينوشت: اين مطالعه با تاييد دانشگاه شهيد چمران اهواز و بدون حمايت مالي انجام شده و با منافع نويسندگان ارتباطي نداشته است. از همكاري آموزش و پرورش خوزستان و تمام دانشآموزان شركتكننده صميمانه قدرداني ميشود.

2 رابطهي شيوههاي فرزندپروري دينداري و هوش هيجاني 75 Fundamentals of Mental Health, 17(), Mar, Apr 015 مقدمه دو دههي گذشته مطالعات متعددي در مورد تغيير رفتار عمدي و هدفمند به خصوص در بارهي رفتارهاي اعتيادي انجام شده است (1). عوامل بيشماري از جمله عوامل فردي خانوادگي و اجتماعي در شروع ادامه و يا بازگشت پس از درمان وابستگي به مواد مخدر موثر هستند (). در اين ميان به نظر ميرسد كه نقش مذهب به لحاظ احاطه بر تمام شي ون زندگي انسان تعيينكننده باشد. از سويي ديگر يكي از جنبههاي درونفردي در امر سلامت رواني باورهاي ديني است كه با تجلي در كردار و سبك زندگي ميتواند زمينهي ارتقاي سلامت رواني فرد را فراهم آورد (3). يافتههاي پژوهشي نشان دادهاند كه پايبندي به مذهب با سلامت جسمي و رواني ارتباط دارد (46). مطالعات نشان داده است كه داشتن نگرش و باورهاي مذهبي با كاهش تنش روانشناختي و پيشگيري از رفتارهاي پرخطري چون مصرف سيگار الكل و مواد مخدر همراه است. شاخصهاي مذهبي مانند عضويت در يك فرقهي مذهبي و شركت درآيينهاي مذهبي با مصرف داروهاي اعتيادآور و الكل رابطهي معكوس دارد (7). نه تنها در بحث پيشگيري بلكه در درمان نيز پژوهشها نشان دادهاند دينداري نقش مهمي در بهبود اعتياد دارد.(810) آزمودنيهايي كه در گروههاي مذهبي عضويت داشتند يا متعهد به انجام ابعاد آييني يا اجتماعيمذهبي بودند و يا در نمازهاي دستهجمعي شركت ميكردند با احتمال بيشتري درمان موفقيتآميزي را طي ميكردند ( 11 ).پژوهشها نشان دادند كه بين دينداري و معنويت با بروندادهاي سلامتي از جمله ترك اعتياد ارتباط مثبت وجود دارد (1 13). همچنين مشخص شده است نوجواناني كه ديندار نيستند در مقايسه با نوجوانان ديندار سوءمصرف بيشتري را گزارش دادهاند (14). مطالعهاي ديگر بر روي زنان در معرض خطر نشان داد كه زنان داراي سطح بالاتر دينداري استفادهي كمتري از داروهاي غير قانوني را گزارش كردهاند.(15) مطالعات نيز نشان داد كه بالاترين ميزان استعمال توتون ماري جوانا و ديگر مواد غير قانوني در افراد با ترجيحات ديني كمتر مشاهده گرديد (16). علاوه بر اين حضور در مكانهاي مذهبي و سطح بالاتر دينداري والدين به طور معنيداري با مصرف كمتر مواد ياد شده رابطه داشته و فعاليت ديني افراد يك عامل حمايتي در برابر استفاده از الكل ماري جوانا و كوكايين ميباشد (17). يكي ديگر از عوامل مهم در فرزندپروري ميباشد. ميزان گرايش به مواد مخدر شيوههاي 1 مكوبي و مارتين مدل كلاسيك بامريند را بازنگري كردند. آنها معتقدند كه سبكهاي فرزندپروري بر اساس دو مشخصهي ميزان توقع و پاسخدهي طبقهبندي ميشوند. توقع به اين اشاره دارد كه والدين رفتار پخته را از فرزندان خود انتظار دارند و پاسخدهي به اين اشاره دارد كه والدين گرمي عاطفي و پذيرش نشان دهند و خود را درگير كارهاي كودكان كنند. بر اين اساس سه سبك مستبد سهلگير و مقتدر را معرفي كردند (18). پليرين نشان داد كودكان والدين مقتدر شايستگيهاي شناختي و اجتماعي بالاتر احساس سلامتي روانشناختي بهتر و تبادل با ديگران دارند. كودكان والدين مستبد عيار پاييني از مشكلات رفتاري و مصرف مواد همراه با شايستگي اجتماعي و عزت نفس پايينتر از خود نشان ميدهند و كودكان والدين سهلگير شايستگي اجتماعي و عزت نفس بالايي دارند اما انگيزهي پيشرفت پايين و درگيري پايين با مسايل تحصيلي و عيار بالايي در مشكلات رفتاري و مصرف مواد دارند (19). 3 كومبس و لندزورك بيان داشتند رابطهي والد فرزند يك عرصهي منطقي براي مطالعهي اين كه چرا برخي از فرزندان مواد مصرف ميكنند و چرا برخي ديگر از مصرف امتناع 4 ميكنند ميباشد (0). ابار كارتر و نيسلر در تحقيقي نشان دادند سبك والديني مقتدر با سطح بالايي از خودتنظيمي و عملكرد تحصيلي و مهارتهاي مطالعه در دانشجويان رابطهي مثبت دارد و با مشكلات رفتاري مانند مصرف الكل و مواد مخدر رابطهي معنيداري ندارد (1). 5 پاتوكپكام و مورگانلوپز مستقيم روي روندهاي كنترل نيز دريافتند والدين سهلگير به طور (عمومي و اختصاصي) و به طور غير مستقيم در مصرف مواد و الكل در فرزندان موثر هستند (). وود ريد 6 ميشل و برند نشان داد كه والدين سهلگير موجب مصرف و افزايش مصرف الكل ميشوند (3). مطالعهاي ديگر نشان داد كه داشتن والدين مستبد با عصيان بيشتر در نوجوانان ارتباط داشت و آن هم با مصرف الكل ارتباط دارد (4). در تحقيقي ديگر مشخص شده است كه سبك والديني مقتدر پدر و مادر رابطهي منفي با آمادگي به اعتياد دارد سبك والديني مستبد با آمادگي به اعتياد رابطهي مثبت دارد و سبك سهلگير با اعتياد ارتباطي ندارد (5). هوش هيجاني يكي از سازههايي است كه عدم وجود آن باعث ميشود افراد آگاهي چنداني از عواطف خود نداشته باشند و در نتيجه با اين احساس كه هيچ كنترلي بر زندگي خود ندارند براي حل مشكلات خود تلاش كمي انجام خواهند داد. 7 بنا بر نتايج پژوهش ماير و سالاوي هوش هيجاني نوعي پردازش اطلاعات هيجاني و عاطفي است كه به بهبود جريان زندگي منجر ميشود (6). به باور برخي پژوهشگران هوش هيجاني پايين از جمله عوامل موثر در شروع مصرف مواد مخدر است (7 8). در واقع افرادي كه از هوش هيجاني بالايي برخوردارند فشار Pellerin 3 Coombs and Landsverk 4 Abar, Carter and Winsler 5 PatockPeckham and MorganLopez 6 Wood, Read, Mitchell and Brand 7 Mayer and Salovey 1 Maccoby and Martin

3 76 مجلهي اصول بهداشت رواني سال () 17 اسفند و فروردين 1393 همتايان را درك ميكنند و از عهدهي كنترل هيجانات خود برميآيند در نتيجه در برابر مصرف مواد مخدر مقاومت نشان ميدهند (9). افرادي كه هوش هيجاني پاييني دارند براي مقابله با هيجانات منفي به مصرف مواد روي ميآورند (30). به اين ترتيب آنها تنها يك ادراك مبهم از احساسات خويش دارند كه آنها را به عوامل نامربوط در بدن يا محيط اطراف خود نسبت ميدهند. 1 همچنين مطالعهي تايلر باگبي و پاركر نشان داد افرادي كه به صورت تفريحي مشروبات الكلي مينوشند و همچنين آنهايي كه به الكل اعتياد دارند از هوش هيجاني پاييني برخوردارند (31). پژوهشي ديگر نشان داد كه بين سوءمصرف مواد مخدر و مولفهي حل مسي له از مولفههاي هوش هيجاني همبستگي منفي وجود دارد (3). پژوهشهايي كه در كشورهاي كانادا لهستان و آمريكا صورت پذيرفته حاكي از آن است كه حدود نيمي از افراد وابسته به مواد مخدر و الكل هوش هيجاني پاييني داشتهاند. همچنين رابطهي منفي معنيداري بين هوش هيجاني و پذيرش اعتياد وجود دارد و اين مطالعه نشان داد كه افراد درگير رفتارهاي مصرف مواد هوش هيجاني پاييني داشتهاند (33). بر اساس پيشينهي پژوهشي فوق و با توجه به اين كه در ايران در مورد ارتباط بين متغيرهاي پژوهش تحقيقات كمي انجام شده است اين پژوهش در پي بررسي روابط ساده و چندگانهي متغيرهاي شيوههاي فرزندپروري دينداري و هوش هيجاني با آمادگي به اعتياد ميباشد. با توجه به اين كه شيوههاي فرزندپروري را ميتوان به والدين و هوش هيجاني را به فرزندان آموزش داد و دينداري هم توسط همانندسازي فرزندان از والدين و ساير نهادهاي تربيتيآموزشي آموزش داده ميشود اين پژوهش ارزش تربيتي بالايي را دارا مي باشد. روشكار پژوهش اين جامعهي توصيفيهمبستگي تمام شامل دانشآموزان دبيرستاني شهر اهواز و نمونه بر اساس فرمول شامل 68 نفر از ايشان بود كه به روش نمونهگيري خوشهاي چندمرحلهاي انتخاب شدند. ابتدا از بين چهار ناحيهي آموزش و پرورش به صورت تصادفي ناحيه انتخاب و در مرحلهي بعد از هر ناحيه به صورت تصادفي 5 مدرسه و از هر مدرسه يك كلاس انتخاب شدند. جهت رعايت اخلاق پژوهش به مشاركتكنندگان در زمينهي محرمانه ماندن اطلاعات اطمينان خاطر داده شد و آنها با رضايت كامل پرسشنامهها را در محيطي آرام و بدون ذكر نام تكميل كردند. ابزار پژوش شامل پرسشنامههاي آمادگي به اعتياد دينداري شيوههاي فرزندپروري و هوش هيجاني استفاده شد. تعداد 6 مورد از پرسشنامهها به علت نقص حذف گرديدند. ابزار پژوهش خالد اصلاني و همكاران الف پرسشنامهي آمادگي به اعتياد زرگر: اين پرسشنامه مقياس ايراني آمادگي به اعتياد است كه با توجه به شرايط روانياجتماعي جامعهي ايراني توسط زرگر ساخته شد. اين پرسشنامه از دو عامل تشكيل شده و داراي 36 ماده به اضافهي 5 مادهي دروغسنج ميباشد. عاملاول يعني آمادگي فعال مربوطبهرفتارهاي ضداجتماعي ميل به مصرف مواد نگرش مثبت به مواد و هيجانخواهي است و عامل دوم يعني آمادگي منفعل مربوط به عدم ابراز وجود و افسردگي ميباشد. نمرهگذاري هر سي وال بر روي يك پيوستار از صفر (كاملا مخالفم) تا 3 (كاملا موافقم) ميباشد. جهت محاسبهي روايي اين مقياس از دو روش استفاده شد. روايي سازهي مقياس از طريق همبسته كردن آن با مقياس 5 مادهاي فهرست علايم باليني 0/45 محاسبه شده است كه در سطح 0/01 معنيدار بود و در روايي ملاك پرسشنامهي آمادگي به اعتياد دو گروه معتاد و غير معتاد را به خوبي از هم تمييز داد. پايايي مقياس با روش آلفاي كرونباخ 0/90 محاسبه شدكه در حد مطلوب ميباشد (34). ب مقياس سنجش دينداري آرين: اين مقياس يك ابزار خودگزارشي براي سنجش ميزان دينداري فرد بوده و مشتمل بر 0 سي وال است كه نمرهگذاري هر سي وال بر روي يك پيوستار از 1 (براي خيلي كم) تا 5 براي (خيلي زياد) ميباشد ممجموع نمرات سي والات 1 تا 0 با وارونه در نظر گرفتن سي والات شمارهي 1 و 17 شاخص ميزان دينداري فرد در اين تحقيق محسوب ميشود. اين مقياس توسط خديجه آرين تهيه و تدوين گرديده است. مطالعهي آرين روي يك نمونه از دانشجويان دانشگاه علامه طباطبايي انجام شده كه ضرايب پايايي آزمون 0/9 به دست آمد.در پژوهش حاضر نيز ضريب پايايي اين مقياس به روش آلفاي كرونباخ برابر 0/96 محاسبه گرديد كه بيانگر پايايي نسبتا خوب آزمون بود. ج پرسشنامهي شيوههاي فرزندپروري بامريند: اين پرسشنامه توسط بامريند در سال 197 ساخته شده و داراي 30 سي وال ميباشد كه به صورت ليكرتي از 0 تا 4 نمرهگذاري ميشود (35). هر 10 سي وال يك سبكراميسنجد.بوري ميزانپايايياينپرسشنامه را با روش بازآزمايي 0/81 براي سبك سهلگير 0/86 براي سبك مستبد و 0/9 براي سبك مقتدر گزارش نموده است. روايي تشخيص پرسشنامه نشان داد كه روش استبدادي مادر رابطهي معكوس با سهلگيري و قاطع بودن دارد و مستبد بودن پدر نيز رابطهي معكوسي با سهلگيري و قاطع بودن دارد (35). در ايران نيز اسفندياري ميزان پايايي اين پرسشنامه را با روش بازآزمايي براي سبك سهلگيرانه 0/69 براي سبك مستبد 0/77 و براي سبك مقتدر 0/73 گزارش نموده است و روايي محتوايي آزمون نيز توسط 10 نفر از صاحبنظرانروانشناسيوروانپزشكيموردتاييدقرارگرفت (36). 1 Taylor, Bagby and Parker

4 رابطهي شيوههاي فرزندپروري دينداري و هوش هيجاني 77 Fundamentals of Mental Health, 17(), Mar, Apr 015 د مقياس هوش هيجاني: اين مقياس يك آزمون 33 سي والي است كه ميشوند. بين هوش هيجاني شيوهي فرزندپروري قاطع و دينداري با توسط شاته و همكاران براساس مدل هوش هيجاني سالوي و ميير ساخته آمادگي فعال به اعتياد رابطهي منفي معنيدار وجود دارد. بين شيوهي سي والات است. شده هوش مولفهي سه آزمون هيجاني شامل تنظيم فرزندپروري مستبد با آمادگي منفعل به اعتياد رابطه مثبت معنيدار وجود بهرهوري و ارزيابي هيجانها را در مقياس 5 درجهاي ليكرت از نمرهي يك كاملا مخالف تا نمرهي پنج كاملا موافق ميسنجد. مقياس هوش هيجاني گر چه از سه مولفهي مذكور اشباع شده تنها يك نمرهي كلي براي هوش هيجاني به دست آمد كه دامنهي آن بين 36 تا 165 متغير است (37). همساني دروني سي والات آزمون بر حسب ضريب آلفاي كرونباخ از 0/84 تا 0/90 گزارش شده است (37). در فرم فارسي اين مقياس آلفاي كرونباخ پرسشهاي مقياس در مورد يك نمونهي 135 نفري از دانشجويان 0/88 محاسبه شد (38). نتايج در اين قسمت اطلاعات توصيفي و استنباطي لازم براي اين تحقيق ارايه شده است. جدول 1 بيانگر تعداد نمونه ميانگين و انحراف معيار متغيرهاي پژوهش ميباشد. متغير جدول 1 تعداد ميانگين و انحراف معيار متغيرهاي پژوهش روش سهلگير روش مستبد روش قاطع دينداري هوش هيجاني آمادگي فعال براي اعتياد آمادگي منفعل براي اعتياد جدول ميانگين 17 /63 انحراف معيار 6 /6 كمترين نمره بيشترين نمره /83 7 /01 15 /78 5 /6 7 /41 11 /86 16 /83 7 /59 0 /34 13 / /7 78 /55 ماتريس ضرايب همبستگي پيرسون متغيرهاي شيوههاي فرزندپروري دينداري و هوش هيجاني را با آمادگي فعال و منفعل به اعتياد نشان ميدهد. متغير 1 جدول ماتريس ضرايب همبستگي پيرسون متغيرهاي شيوههاي فرزندپروري دينداري و هوش هيجاني با آمادگي فعال و منفعل به اعتياد 1 روش سهلگير روش مستبد 3 روش قاطع 4 هوش هيجاني 6 5 0/ /083 0/ /073 0 / 01 0/ 130 0/ 161 0/ 10 0/101 0 / 34 0/ 501 0/ 316 0/097 5 دينداري 0/071 0/ 6 آمادگي فعال آمادگي منفعل بنا بر جدول 0/ 409 0/ 19 0/ 13 0/036 0 / 7 0/080 بين شيوههاي فرزندپروري سهلگير و مستبد با آمادگي فعال به اعتياد رابطهي مثبت معنيدار وجود دارد يعني شيوههاي فرزندپروري سهلگير و مستبد باعث افزايش آمادگي فعال به اعتياد دارد. همچنين بين هوش هيجاني و دينداري با آمادگي منفعل رابطهي منفي معنيداري ديده شد. از طرف ديگر بين روش سهلگير و روش قاطع با آمادگي منفعل براي اعتياد ارتباطي مشاهده نشد. به منظور بررسي اين كه نمرات روشهاي فرزندپروري دينداري و هوش هيجاني تا چه حد ميتوانند نمرات آمادگي فعال و منفعل براي اعتياد را پيشبيني كنند از روش رگرسيون گام به گام استفاده شد. جدول 3 نتايج تحليل رگرسيون گام به گام براي پيشبيني آمادگي فعال براي اعتياد بر اساس متغيرهاي شيوههاي فرزندپروري دينداري و هوش هيجاني را نشان ميدهد. مدل جدول 3 رگرسيون گامبهگام براي پيشبيني آمادگي فعال براي اعتياد بر اساس متغيرهاي شيوههاي فرزندپروري دينداري و هوش هيجاني پيشبين P T 6/9 β B F R R 48 /08 0 /153 0 /391 1 دينداري 0/391 0/51 روش سهلگير 6 /49 0 /341 0 / /78 0 /69 0 /519 3 هوش هيجاني 3/67 0/189 0/ /5 0 /304 0 /55 4 روش مستبد 3 /6 0 /166 0 /389 3 /6 0 /331 0 /579 5 روش قاطع /76 0/15 0/341 8 /5 0 /338 0 /59 همانگونه كه در جدول 3 ملاحظه ميشود از بين متغيرهاي پژوهش به ترتيب دينداري روش سهلگير هوش هيجاني روش مستبد و شيوهي فرزندپروري قاطع پيشبينيكنندههاي معنيداري براي آمادگي فعال براي اعتياد بوده و حدود 34 درصد از واريانس آن را تبيين ميكنند. جدول 4 نتايج تحليل رگرسيون گام به گام براي پيشبيني آمادگي منفعل براي اعتياد بر اساس متغيرهاي شيوههاي فرزندپروري دينداري و هوش هيجاني را نشان ميدهد. جدول 4 رگرسيون گامبهگام پيشبيني آمادگي منفعل براي اعتياد بر اساس مدل متغيرهاي شيوههاي فرزندپروري دينداري و هوش هيجاني P T 4 /6 β 0 /7 B 0 /09 پيشبين F R R 1 روش مستبد 1 /18 0 /074 0 /7 دينداري 3/3 0/193 0/ /5 0 /111 0 /33 همچنين بر اساس اطلاعات جدول 4 از بين متغيرهاي پژوهش روش فرزندپروري مستبد و دينداري پيشبينيكنندهه يا منفعل براي اعتياد ميباشند و حدود 11 درصد ميكند. معنيدار براي آمادگي از واريانس آن را تبيين بحث اين پژوهش با هدف بررسي رابطهي بين شيوههاي فرزندپروري دينداري و هوش هيجاني با آمادگي به اعتياد در دانشآموزان دبيرستاني

5 78 مجلهي اصول بهداشت رواني سال () 17 اسفند و فروردين 1393 انجام شد. بر اساس يافتههاي اين پژوهش بين دينداري و آمادگي فعال و منفعل به اعتياد رابطهي منفي معنيداري وجود دارد. نتايج اين پژوهش با نتايج ديگر پژوهشها (3 97) همسو ميباشد كه نشان دادهاند پايبندي به مذهب با سلامت جسمي و رواني ارتباط دارد و داشتن نگرش و باورهاي مذهبي با كاهش تنش روانشناختي و پيشگيري از رفتارهاي پرخطري چون مصرف سيگار الكل و مواد مخدر همراه است. همچنين پژوهشهاي ديگر در نتايجي مشابه دريافتند كه فعاليت ديني افراد يك عامل حمايتي در برابر استفاده از الكل ماري جوانا و كوكايين ميباشد خالد اصلاني و همكاران (17). داشتن تعهد ديني و دينداري عاملي موثر در جلوگيري از اعتياد نوجوانان و جوانان است. اين نتيجهي پژوهشي در رويكردهاي تربيتي ميتواند نقشي بسيار مهم بازي كند. والدين با ديندار بودن خود و انتقال تعهد ديني و دينداري به فرزندان ميتوانند آيندهي آنها را با سلامت رواني و جسماني گره زنند و عاملي حمايتي براي دور نگه داشتن فرزندان از آسيبهاي اجتماعي مرتبط با مواد مخدر و گرايش به مواد مخدر باشند. همچنين بر اساس يافتههاي اين پژوهش بين سبكهاي فرزندپروري سهلگير و مستبد و آمادگي فعال به اعتياد رابطهي مثبت معنيداري وجود دارد و بين سبك فرزندپروري قاطع و آمادگي فعال به اعتياد رابطهي منفي معنيداري وجود دارد. همچنين بين سبك فرزندپروري مستبد و آمادگي منفعل به اعتياد رابطهي مثبت معنيداري وجود دارد. نتايج اين پژوهش با نتايج ديگر پژوهشها ) 41 43) همسو ميباشد. همچنين ديگر تحقيقات نشان دادند سبك والديني مقتدر با سطح بالاي خودتنظيمي و عملكرد تحصيلي و مهارت هاي مطالعه در دانشجويان رابطهي مثبت داشته و با مشكلات رفتاري مانند مصرف الكل و مواد مخدر رابطهي معنيداري ندارد (1 39) و با توجه به اين يافتهكه والدين سهلگير به طور مستقيم روي روندهاي كنترل (عمومي و اختصاصي) و به طور غير مستقيم در مصرف مواد و الكل در فرزندان موثر هستند () و پيشينهي پژوهشي قوي در مورد ارزش تربيتي سبك فرزندپروري توجه به اين بحث در روابط والدفرزندي جاي تامل بسيار دارد. اين يافتهي پژوهشي اين نكته را برجسته ميسازد كه والدين در حق فرزندان خود بايد بسيار كوشا بوده و با روشي علمي كاستيهاي تربيتي را پوشش دهند. در نهايت براساس يافتههاي اين پژوهش ب ني هوش هيجاني و آمادگي فعال و منفعل به اعتياد رابطهي منفي معنيداري وجود دارد. نتايج اين پژوهش با نتايج برخي پژوهشها 9) ) همسو ميباشد. همان طور كه گلمن (7) پاركر تايلر ايستابروك شل و وود (8) معتقدند هوش هيجاني پايين از جمله عوامل موثر در شروع مصرف مواد مخدر است. همچنين با توجه به تبيين هاي پژوهشي ترينيداد و جانسون (9) ترينيداد انگر چو و جانسون (30) در واقع افراد با هوش هيجاني بالا در برابر مصرف مواد مخدر مقاومت نشان ميدهند و افراد با هوش هيجاني پايين براي مقابله با هيجانات منفي به مصرف مواد روي ميآورند. همچنين با توجه به پژوهش اكبري زردخانه و جوادي كه نشان دادند رابطهي منفي معنيداري بين هوش هيجاني و پذيرش اعتياد وجود دارد هوش هيجاني از عوامل تاثيرگذار در بحث آمادگي براي اعتياد ميباشد (33). نكتهي بسيار مهم در بحث هوش هيجاني آموزشپذير بودن اين سازه ميباشد. اين نكته براي والدين و مربيان امور تربيتي جاي تامل دارد كه با فراهم كردن موقعيتهاي آموزشي و ايجاد يك محيط غني براي كودكان آنها را از لحاظ هوش هيجاني باهوش تربيت كنند تا به عنوان يكي ديگر از عوامل حمايتي مهم براي كودكان در جلوگيري از به دام افتادن آنها نقش بازي كند. لازم به ذكر است كه مطالعهي حاضر با چندين محدوديت مواجه بود. نخست از آن جا كه تحقيق حاضر از نوع همبستگي بود استنباط علي از نتايج بايد با احتياط صورت گيرد. همچنين نمونهي پژوهش دانش آموزان دبيرستاني بودهاند و در تعميم نتايج به جمعيتهاي ديگر بايد جانب احتياط نمود. در نهايت پيشنهاد ميشود كه تحقيقات آتي نقش ويژگيهاي شخصيتي مانند سرسختي روانشناختي تابآوري و ابراز وجود كه به نظر ميرسد در آمادگي به اعتياد نقش چشمگيري دارند مورد بررسي قرار دهند. از محدوديتهاي ديگر پژوهش حاضر عدم توجه به جنسيت است. همچنين پژوهش حاضر بر روي افراد باسواد انجام پذيرفته است كه قابل تعميم به افراد بيسواد نميباشد. بر اين اساس پيشنهاد ميگردد كه جنسيت به عنوان يك متغير مهم در پژوهشهاي آتي لحاظ گردد و همچنين اين پژوهش بر روي گروههاي ديگر جهت تعميمدهي بيشتر انجام پذيرد. نتيجهگيري به نظر ميرسد كه شيوهي فرزندپروري قاطع دينداري و هوش هيجاني در كاهش آمادگي به اعتياد در دانشآموزان موثر است. References 1. Gossop M, Grant M. Preventing and controlling drug abuse. World Health Organization: Geneva; 1990: Dabbaghi P, Asgharnejad AA, Atef MK, Bolhari J. [Effectiveness of mindfulnessbased cognitive therapy group (mindfulness) and moral schema activation in preventing relapse in opioid]. Iranian journal of psychiatry and clinical psychology 007; 13(4): (Persian) 3. Bashirpour M, Razi A, Moradi H. Determine the contribution of religious attitudes acceptance addiction among students. 4 th International Congress on Psychosomatic; 01; Oct 1519, Isfahan, Iran.

6 رابطهي شيوههاي فرزندپروري دينداري و هوش هيجاني 79 Fundamentals of Mental Health, 17(), Mar, Apr Takyi KB. Religion and women's health in Ghana: Insights into HIV/AIDs preventive and protective behavior. Soc Sci Med 003; 56: Ball J, Armistead L, Austin BJ. The relationship between religiosity and adjustment among African American female, urban adolescents. J Adolesc 003; 6: Maselko J, Kubzansky LD. Gender differences in religious practices, spiritual experiences and health: Results from the US General Social Survey. Soc Sci Med 006; 6: Wills TA, Yaeger AM, Sandy JM. Buffering effect of religiosity for adolescent substance use. Psychol Addic Behav 003; 17: Miller WR. Researching the spiritual dimensions of alcohol and other drug problems. Addiction 1988; 93: Moos RH. Addictive disorders in context: Principles and puzzles of effective treatment and recovery. Psychol Addict Behav 003; 17: Tonigan JS, Miller WR, Schermer C. Atheists, agnostics and alcoholics anonymous. J Stud Alcohol 00; 63: Koenig HG, McCullough ME, Larsen DB. Handbook of religion and health. New York: Oxford University; 001: Hill PC, Pargament KI. Advances in the conceptualization and measurement of religion and spirituality: Implications for physical and mental health research. Am Psychol 003; 58: Powell LH, Shahabi L, Thoreson CE. Religion and spirituality: Linkages to physical health. Am Psychol 003; 58: Miller L, Davies M, Greenwald NW. Relationship between family religiosity and substance use and abuse among adolescents in the national co morbidity survey. Am J Orthopsychiatry 005; 75(4): Klein H, Elifson KW, Sterk CE. The relationship between religiosity and drug use among at risk women. J Relig Health 006; 45(1): Merrill RM, Folsom JA, Christopherson SS. The influence of family religiosity on adolescent substance use according to religious preference. Soc Behav Pers 005; 33(8): Nonnemaker JM, McNeely CA, Blum RW. Public and private domains of religiosity and adolescent health risk behavior: Evidence from the National Longitudinal Study of Adolescent Health. Soc Sci Med 003; 57: Maccoby E, Martin J. Socialization in the context of the family: Parentchild interaction. New York: Wiley; 1983: Pellerin LA. Applying Baumrind's parenting typology to high schools: Toward a middlerange theory of authoritarian socialization. Soc Sci Res 005; 34: Coombs RH, Landsverk J. Parenting styles and substance use during childhood and adolescence. J Marr Fam 1988; 50(): Abar B, Carter KL, Winsler, A. The effects of maternal parenting style and religious commitment on selfregulation, academic achievement, and risk behavior among AfricanAmerican parochial college students. J Adolesc 009; 3: PatockPeckham JA, MorganLopez AA. The gender specific meditational pathways between parenting styles, neuroticism, pathological reasons for drinking, and alcoholrelated problems in emerging adulthood. Addict Behav 009; 34(3): Wood ME, Read JP, Mitchell RE, Brand NH. Do parents still matter? Parent and peer influences on alcohol involvement among recent high school graduates. Psychol Addict Behav 004; 18: Hayes L, Smart D, Toumbourou JW, Sanson A. Parental influences on adolescent alcohol use. Melbourne: Australian Institute of Family Studies; 004: Zeinali A, Vahdat R, Gharadinge K. [Relationship between parenting style talented addiction in children]. Journal of family research 010; 3(6): (Persian) 6. Mayer JD, Salovey P. What is emotional intelligence? In: Mayer JD, Salovey P (editors). Emotional development and emotional intelligence. New York: Basic Books; 1997: Goleman D. Emotional intelligence. New York: Bantam Books; 1995: Parker JD, Taylor RN, Eastabrook JM, Schell SL, Wood LM. Problem gambling in adolescence: Relationships with internet misuse, gaming abuse and emotional intelligence. Pers Individ Diff 008; 45: Trinidad DR, Johnson CA. The association between emotional intelligence and early adolescent tobacco and alcoholuse. Pers Individ Diff 00; 3: Trinidad DR, Unger JB, Chou CP, Johnson A. The protective association of emotional intelligence with psychosocial smoking risk factors for adolescents. Pers Individ Diff 004; 36: Taylor GJ, Bagby RM, Parker JD. Disorders of affect regulation: Alexithymia in medical and psychiatric illness. New York: Cambridge University; 001: Mansheyi GH, Mazaheri MM. [The relationship between emotional intelligence and substance abuse: an explanatory model of drug abuse and the moderator's]. Iranian journal of psychiatry and clinical psychology 010; 15(4): (Persian) 33. Akbari S, Javadi RK. [The relationship between identity and parent child relationships in addicted women]. Journal of family research 010; 5(19): (Persian)

7 80 مجلهي اصول بهداشت رواني سال () 17 اسفند و فروردين 1393 خالد اصلاني و همكاران 34. Zargar Y, Najarian B, Naami A. [The relationship between personality (sensation seeking, assertiveness and resiliency) religious attitudes and marital satisfaction to addiction potential]. Journal of education and psychology 008; 1(3): (Persian) 35. Buri M. Parental authority questionnaire. J Pers Assess 1991; 57: Esfandiari GH. [Study of parenting styles in mothers of children with behavior disorders, and normal children and effect of parental education on children's behavioral disorders]. MA. Dissertation. Tehran: Psychiatric Institute, College of psychology and education science, 1996: (Persian) 37. Austin EJ, Saklofske DH, Huang SH, McKenney D. Measurement of trait emotional intelligence: testing and crossvalidating a modified version of Schutte et al. s (1998) measure. Pers Individ Diff 004; 36: Besharat MA, Hajiaghazade M, Ghorbani N. [Analysis of emotional intelligence, defenses mechanism and general intelligence]. Journal of contemporary psychology 008; (1): (Persian) 39. Matejevic M, Jovanovic D, Lazarevic V. [Functionality of family relationships and parenting style in families of adolescents with substance abuse problems]. Proceed Soc Behav Sci 014; 18: Cleveland MJ, Reavy R, Mallett KA, Turrisi R, White HR. [Moderating effects of positive parenting and maternal alcohol use on emerging adults' alcohol use: Does living at home matter?]. Addict Behav 014; 39(5): Calafat A, García F, Juan M, Becoña E, FernándezHermida JR. Which parenting style is more protective against adolescent substance use? Evidence within the European context. Drug Alcohol Depend 014; 138: Mercken L, Sleddens EFC, De Vries H, Steglich CEG. Choosing adolescent smokers as friends: The role of parenting and parental smoking. J Adolesc 013; 36(): Resurrección DM, Salguero JM, RuizAranda D. Emotional intelligence and psychological maladjustment in adolescence: A systematic review. J Adolesc 37(4): 4617.